مفتول یکی از مهمترین فرآوردههای فلزی در زنجیره فولاد است که در اغلب صنایع فلزی، ساختمانی و تولیدی نقش اساسی دارد. این محصول بهصورت سیم باریک و کشیده از فولاد، مس یا آلیاژهای خاص تولید میشود و با توجه به ویژگیهایی چون انعطافپذیری بالا، مقاومت کششی مناسب و قابلیت پوششدهی با فلزات محافظ، گزینهای ایدهآل برای ساخت انواع تجهیزات و اتصالات فلزی محسوب میشود. از مفتولها در تولید محصولات زیادی مانند سیم خاردار، فنس، توری حصاری، میخ، پرچ، فنر و وسایل صنعتی استفاده میگردد.
تعریف فنی
در فرآیند تولید مفتول، میلگرد فولادی یا مفتول اولیه طی عملیات نورد سرد یا کشش از قالبهای مختلف عبور داده میشود تا قطر آن کاهش یافته و به سطحی صاف، یکنواخت و صیقلی دست پیدا کند. نتیجه این فرآیند، محصولی با استحکام بالا، قطر دقیق و انعطاف مناسب است که در قالب کلاف یا شاخه عرضه میشود.
مفتولها معمولا بهمنظور افزایش مقاومت در برابر رطوبت، زنگزدگی و خوردگی، با پوششهایی چون گالوانیزه گرم، مسی، آلومینیومی یا PVC محافظت میشوند.
معرفی انواع مفتول و ویژگیهای آنها
مفتول فنر (Spring Wire)
مفتول فنر از فولادهای پرکربن با حدود 0.6 تا 0.9 درصد کربن ساخته میشود و خاصیت ارتجاعی و مقاومت کششی بالایی دارد. محدوده قطر این نوع مفتول بین 2 تا 12.5 میلیمتر است. از این محصول برای ساخت انواع فنرهای فشاری، کششی و تخت در صنایع خودروسازی، ریلی، کشاورزی و ساخت مبلمان استفاده میشود.
سیاه یا آنیلشده (Black Annealed Wire)
این نوع مفتول از فولاد کمکربن تولید شده و در دمای 750 تا 900 درجه سانتیگراد در کوره آنیل قرار میگیرد تا عملیات نرمکاری (annealing) روی آن انجام شود. حاصل آن مفتولی نرم، منعطف و مقاوم در برابر شکستگی است که در آرماتوربندی، قالببندی، بستهبندی و تولید فنس گالوانیزه استفاده فراوان دارد.
مسوار (Copper Coated Wire)
در مفتولهای مسوار، سطح فولادی با لایهای از مس به ضخامت حدود 0.7 تا 1 میکرون پوشیده میشود. این پوشش، رسانایی الکتریکی و مقاومت در برابر زنگزدگی را افزایش میدهد. مفتول مسوار در قطرهای 0.5 تا 10 میلیمتر و به شکل شاخه، قرقره یا کلاف تولید میشود و در صنایعی مانند کابینتسازی، یخچالسازی و بستهبندی کاربرد دارد.
گالوانیزه (Galvanized Wire)
در فرآیند گالوانیزه سازی، مفتول فولادی در فلز روی مذاب غوطهور میشود تا لایهای محافظ روی سطح آن شکل بگیرد. این لایه باعث مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی میشود. نوع گالوانیزه گرم دوام بیشتری نسبت به نوع گالوانیزه سرد دارد. از مفتول گالوانیزه در تولید توری حصاری، سیم خاردار، تجهیزات برق، وسایل کشاورزی و قطعات خانگی استفاده میشود.
استنلس استیل (Stainless Steel Wire)
مفتول استیل از فولاد زنگنزن مشتمل بر کروم، نیکل، آهن و مقدار کمی کربن ساخته میشود. این نوع مفتول در گریدهای مختلف ازجمله 201، 304، 316 و 420 تولید میگردد. مقاومت عالی در برابر اکسیداسیون، مواد شیمیایی و رطوبت، مهمترین ویژگی آن است. از مفتول استنلس استیل در صنایع نفت و گاز، غذایی، دارویی، لوازم خانگی، کشتیسازی و تجهیزات صنعتی استفاده میشود.
کاربرد
کاربرد هر نوع مفتول با توجه به ترکیب شیمیایی و مقاومت مکانیکی آن متفاوت است:
- مفتول فنر: قطعات خودرویی، ابزارآلات کشاورزی، صندلیها، سیستمهای ریلی و تجهیزات نظامی
- سیاه: آرماتوربندی ساختمان، قالببندی بتن، بستهبندی محصولات کشاورزی، کارگاههای نجاری و صنایع فلزی سبک
- مسوار: تولید ابزارهای برقی، سیمپیچ، لوازم خانگی، صنایع سردسازی و ساخت قطعات تزئینی
- گالوانیزه: ساخت فنس، توری صنعتی، سیم خاردار، اتصالات فلزی، قطعات دکوراتیو و سازههای در معرض رطوبت
- استیل: تجهیزات آشپزخانه، وسایل پختوپز، اجزای ماشین لباسشویی و ظرفشویی، تجهیزات حفاری و صنایع دریایی
ویژگیها و مشخصات فنی
- سطحی صاف، براق و بدون زبری
- قابلیت شکلدهی، برشکاری و جوشپذیری بالا
- قطر متنوع از 0.2 تا 9 میلیمتر
- مقاومت عالی در برابر زنگزدگی، اسیدها و قلیاها
- تطبیقپذیری با شرایط آبوهوایی مختلف
- طول عمر بالا و پایداری مکانیکی
- تولید بر اساس استانداردهای IEC 60228 و ISIRI 3084
فرآیند تولید
در مرحله اول، میلگرد فولادی توسط عملیات نورد گرم یا سرد به قطر مناسب آماده میشود. سپس سطح آن سنگزنی یا پوستهزدایی شده تا برای عبور از قالب کشش آماده شود. با عبور متوالی از قالبهایی با قطر کمتر، ضخامت مفتول کاهش مییابد و در نهایت مفتولی با سطح صیقلی و قطر دقیق به دست میآید. بهمنظور کاهش اصطکاک بین قالب و قطعه، از روانکارهای صنعتی یا روغن مخصوص استفاده میشود.
نکات مهم در خرید مفتول
در انتخاب مفتول مناسب باید به موارد زیر توجه داشت:
- نوع و ترکیب فلزی (فولادی، مسی، استنلس استیل و…)
- ضخامت و سایز متناسب با کاربرد
- نوع پوشش سطح (گالوانیزه گرم، سرد، مسی یا PVC)
- استاندارد تولید و اصالت کارخانه سازنده
- خرید از تأمینکنندگان معتبر برای اطمینان از کیفیت و ثبات قیمت
خرید مفتول از تامینکننده معتبر علاوه بر تضمین کیفیت، باعث کاهش هزینههای تعمیر و جایگزینی در آینده میشود.