اورلپ (Overlapping) یا وصله پوششی
اورلپ یکی از پرکاربردترین و سادهترین روشهای اتصال میلگردها و پانلهای ساختمانی به یکدیگر است که نقش اساسی در سازههای بتنی و فلزی دارد. این روش با همپوشانی دو قطعه و اتصال آنها به هم، یک ساختار مقاوم و یکپارچه ایجاد میکند که در پروژههای کوچک، متوسط و حتی بعضاً بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد.
تعریف و مفهوم اورلپ
اورلپ یعنی قرار دادن دو سر میلگرد یا قطعه ساختمانی با طول مشخص روی هم و اتصال آنها به یکدیگر، بهطوریکه هدف اصلی افزایش طول و انتقال بهینه نیرو بین دو بخش سازه باشد، تا یکپارچگی و مقاومت سازه حفظ گردد.
نوع کلاسیک اورلپ در میلگردها، به صورت تماسی یا غیرتماسی اجرا میشود و علاوهبر میلگردها، در پنلهای دیواری و سقفی نیز کاربرد دارد.
انواع اورلپ
انواع اورلپ بر اساس نحوه اتصال و محل اجرا به چند دسته تقسیم میشود:
- اورلپ میلگرد تماسی: دو میلگرد بهطور مستقیم روی هم قرار میگیرند و با سیم یا ابزار مکانیکی ثابت میشوند.
- میلگرد غیرتماسی: اندکی فاصله بین میلگردهاست اما بتنریزی الزامی است.
- پنلهای ساختمانی: شامل اورلپ تکلبه، دوبل، Z، مخفی و اورلپ با پروفیل خاص.
- اتصال با سیم، جوشکاری و اتصال مکانیکی (کوپلر).
- اورلپ مخفی: برای زیباسازی و جلوگیری از دیده شدن محل اتصال.
ویژگیهای اورلپ
- اجرای ساده و سریع با نیاز به تجهیزات کمهزینه.
- ایجاد اتصال مقاوم و یکپارچه.
- افزایش طول میلگرد یا پنل و انتقال مؤثر نیرو.
- قابلیت استفاده در نقاط با دسترسی محدود.
- امکان ایجاد عایق صوتی و حرارتی (در پانلها).
کاربردها
- اتصال میلگرد در ستون، تیر و فونداسیون.
- ساخت دیوارهای بتنی، سقفهای تیرچهبلوک، و عناصر پیشساخته.
- نصب سریع پانلهای دیواری و سقفی با آببندی و عایق کاری بالا.
- رفع محدودیت طول میلگرد یا دیگر قطعات فلزی.
- عایقبندی صوتی و حرارتی و تقویت سازه در برابر باد و زلزله.
مزایا و فواید
- سادگی اجرا؛ نیاز به مهارت تخصصی زیاد ندارد.
- کاهش زمان اجرای پروژه و افزایش سرعت کار.
- هزینه اولیه کمتر نسبت به روشهای مدرن (مثل کوپلر).
- مناسب برای پروژههای کوچک و متوسط ساختمانی.
- قابلیت تغییر محل اتصال تا پیش از بتنریزی.
معایب و محدودیتها
- نیاز به طول بیشتری از میلگرد، افزایش هزینه مواد اولیه.
- احتمال افزایش تراکم میلگرد و مشکلات بتنریزی در نقاط متراکم.
- افت مقاومت اتصال در سایزهای بالای میلگرد (قطر بیشتر از 36mm).
- عدم امکان استفاده در سازههای سنگین و برجهای بلند.
- کاهش استحکام در بارهای سنگین و نیروهای کششی زیاد.
- احتمال کاهش کیفیت در اجرای غیر اصولی.
- افزایش مدت زمان و حجم بتنریزی بهخاطر حجم اشغالشده بیشتر.
مراحل ساخت و اجرای اورلپ
- پاکسازی میلگرد یا قطعه از آلودگی و زنگزدگی.
- تعیین طول همپوشانی بر اساس آییننامههای فنی و سایز قطعه.
- قرار دادن قطعات در کنار هم مطابق نقشه اجرایی یا دستورالعمل سازه.
- تثبیت مکان اتصال با سیم مفتول یا ابزار مکانیکی (در صورت نیاز).
- بتنریزی، جوشکاری یا استفاده از رابطهای مخصوص (در نوع پنل).
- تست و کنترل کیفیت اتصال.
نحوه وصل
وصله پوششی بهوسیلهی سه روش اصلی انجام میشود:
- اتصال سیم مفتول: سادهترین روش مناسب برای قطعات کمتحرک.
- جوشکاری: برای نقاط حساس و با نیاز به مقاومت بالا.
- کوپلینگ مکانیکی: در مواقع ویژه یا قطعات صنعتی سنگین، از رابطهای مکانیکی خاص استفاده میشود.
مقایسه اورلپ با سایر روشها (مانند کوپلر و جوشکاری)
| معیار | اورلپ | کوپلر | جوشکاری |
|---|---|---|---|
| هزینه اولیه | کمتر | بیشتر | متغیر |
| نیاز به تخصص | کم | زیاد | زیاد |
| مقاومت اتصال | مناسب اما نه ایدهآل برای سنگینها | بسیار مقاوم | بالا (در جوش خوب) |
| مصرف میلگرد | بیشتر | کمتر | متغیر |
| فضای اشغالشده | بیشتر | کمتر | عموماً متوسط |
| کاربرد | پروژههای کوچک و متوسط | پروژههای بزرگ و سنگین | ستون، نقاط حساس |
| تأثیر بر قطر عضو | زیاد (افزایش ضخامت) | کم | متوسط |
| نیاز به آییننامه | استاندارد دارد | نیازمند کنترل بیشتر | استاندارد/کنترل کیفی |
منابع و آییننامههای مرتبط
اجرای اورلپ باید مطابق آییننامههای ملی و بینالمللی (مانند آبا و ACI) انجام شود. انتخاب نوع اتصال، طول همپوشانی و نحوه اجرا باید طبق استانداردهای روز صنعت عمران باشد تا دوام و مقاومت اجزاء سازهای تضمین گردد.